اثر تشدید سرما با باد (باد - لرز یا سوز - باد):
نوشته:دکتر فرید عباسی دزفولی
عضو انجمن پزشکی کوهستان ایران
انجمن پزشکی کوهستان ایران: این روزها که هوای کوهستان کاملا زمستانی شده باید بیشتر مراقب اثرات سرما و تشدید آن بوسیله باد بود. این دو همراه با رطوبت و خیسی لباسها که می تواند بدلیل تعریق بوجود آید مثلث سرمازدگی و هیپو ترمی را تشکیل می دهد. هیپوترمی عامل بیش از 50% تلفات در ورزش کوهنوردی است و زمینه ساز بسیاری از اتفاقات ناگوار در کوهستان است. باشد تا با توجه به موارد ذکر شده در مقاله ذیل ورزشی ایمن و سلامت داشته باشیم:
وقتی در یک هوای سرد قصد دارید سوار موتور سیکلت شوید می دانید که نیاز به لباس بیشتری نسبت به زمانی که در خیابان راه می روی د دارید . زیرا جریان شدید هوا ( باد ) باعث میشود تا احساس سرمای بیشتری کنید .وقتی در هوای سرد در برابر باد قرار می گیرید جریان بادهوای اطراف بدنتان را به سرعت تغییر می دهد و انتقال حرارت بدن به محیط بسیار بیشتر می شو د. و آنگاه احساس سرمای بیشتری می کنید . در این حالت برای حفظ دمای بدنتان نیاز به پوشش بیشتر و لباس مناسب تری دارید . اینکه سرعت باد چه مقدار بر احساس سرما و انتقال حرارت تاثیردارد . نکته ای است که از دیر باز مور د علاقه دانشمندان بوده است . اما تامدتها رابطه مشخصی بین این دو ارائه نشده بود تا شاخص باد لرز مطرح شد .گرچه امروزه هنوز این شاخص مخالفانی دارد که معتقدند باید شاخصی بهتر و درست تر طراحی شود اما باد لرز جای خود را در بین مردم وکارشناسان باز کرده است و به عنوان یک شاخص قابل اندازه گیری برای تعیین آثار همراهی باد وسرما بر بدن انسان به کار می رود .
تعریف باد – لرز
باد – لرز شاخصی است که میزان از دست دادن حرارت بدن انسان را در همراه ی باد و سرماتوضیح میدهد . یا به عبارت دیگر به دمایی که بدن در همراهی باد و سرما احساس می کند دمای باد لرز می گویند . باد لرز به ما می گوید که هرچه سرعت باد بیشتر باشد بدن حرارت بیشتری رااز دست می دهد.
تاریخچه
انسان از دیر باز تاثیر باد بر احساس سرما را می شناخت . همانگونه که همه ما می دانیم وقتی در هوای سرد باد می وزد تحمل آن سخت تر می شود . اما هیچ گونه رابطه مشخصی بین باد و سرما تعریف نشده بود تا اینکه در سال 1945 spileوpassle مدت زمان یخ زدن بطریهای آب را در دماهای مختلف محیط و سرعتهای متفاوت باد اندازه گیری کردند ؛ و جدولی تهیه کردند که بیانگردماهای باد لرز و زمان یخ زدن در این دماها بود .
هدف از طراحی جدو ل باد - لر ز این بود که مردم بدانند هوای بیرون درچه وضعیتی است و آنهاچه قدر می توانند در آن هوا بمانند یا فعالیت کنند و چگونه باید لباس بپوشند . تا به این طریق ازآسیبهای ناشی از سرما کاسته شود.
عده ای با اساس این شاخص مخالف بودند و معتقد بودند که باید شاخص جدیدی تعریف شود . و عده ای نیز معتقد بودندکه همین شاخص باید تعدیل و بازبینی گردد. اما همه در این باور مشترک بودند که جدول فوق تا حدزیادی اغراق آمیز است و دما ی با د - لرز و زمان یخ زدن پوست آن گونه که این جدول بیان می داردنیست .
مجموعه این اعتراضات منجر به این گردید تا یک تیم آمریکایی کانادایی به طور مشترک بر روی این موضوع کار کند که تیم فوق در سال ٢٠٠١ اقدام به ارائه جدول جدید باد لرز نمود که هم اکنون مورد استفاده می باشد .
جدول باد ـ لرز : دما بر اساس درجه سلسیویس وسرعت باد کیلومتر در ساعت .
Wind Chill Chart - Temperature (°C) / Wind Speed (km/h)
| | 5°C | 0°C | -5°C | -10°C | -15°C | -20°C | -25°C | -30°C | -35°C | -40°C |
-45°C
|
|---|
| 5 km/h |
4 |
-2 |
-7 |
-13 |
-19 |
-24 |
-30 |
-36 |
-41 |
-47 |
-53 |
|---|
| 10 km/h |
3 |
-3 |
-9 |
-15 |
-21 |
-27 |
-33 |
-39 |
-45 |
-51 |
-57 |
|---|
| 15 km/h |
2 |
-4 |
-11 |
-17 |
-23 |
-29 |
-35 |
-41 |
-48 |
-54 |
-60 |
|---|
| 20 km/h |
1 |
-5 |
-12 |
-18 |
-24 |
-30 |
-37 |
-43 |
-49 |
-56 |
-62 |
|---|
| 25 km/h |
1 |
-6 |
-12 |
-19 |
-25 |
-32 |
-38 |
-44 |
-51 |
-57 |
-64 |
|---|
| 30 km/h |
0 |
-6 |
-13 |
-20 |
-26 |
-33 |
-39 |
-46 |
-52 |
-59 |
-65 |
|---|
| 35 km/h |
0 |
-7 |
-14 |
-20 |
-27 |
-33 |
-40 |
-47 |
-53 |
-60 |
-66 |
|---|
| 40 km/h |
-1 |
-7 |
-14 |
-21 |
-27 |
-34 |
-41 |
-48 |
-54 |
-61 |
-68 |
|---|
| 45 km/h |
-1 |
-8 |
-15 |
-21 |
-28 |
-35 |
-42 |
-48 |
-55 |
-62 |
-69 |
|---|
| 50 km/h |
-2 |
-8 |
-15 |
-22 |
-29 |
-35 |
-42 |
-49 |
-56 |
-63 |
-69 |
|---|
| 55 km/h |
-2 |
-8 |
-15 |
-22 |
-29 |
-36 |
-43 |
-50 |
-57 |
-63 |
-70 |
|---|
| 60 km/h |
-2 |
-9 |
-16 |
-23 |
-30 |
-36 |
-43 |
-50 |
-57 |
-64 |
-71 |
|---|
| 65 km/h |
-2 |
-9 |
-16 |
-23 |
-30 |
-37 |
-44 |
-51 |
-58 |
-65 |
-72 |
|---|
| 70 km/h |
-2 |
-9 |
-16 |
-23 |
-30 |
-37 |
-44 |
-51 |
-58 |
-65 |
-72 |
|---|
| 75 km/h |
-3 |
-10 |
-17 |
-24 |
-31 |
-38 |
-45 |
-52 |
-59 |
-66 |
-73 |
|---|
| 80 km/h |
-3 |
-10 |
-17 |
-24 |
-31 |
-38 |
-45 |
-52 |
-60 |
-67 |
-74 |
|---|
اشکالات جدول باد - لرز قدیم
ایراد هایی که به جدول قدیم گرفته می شد بر چند محور استوار بود :
١- در این جدول تفاوت جدی که بین انتقال حرارت در سایه و آفتاب وجود دارد نادیده گرفته شده است.
٢- این جدول بر اساس زمان یخ زدن آب طراحی شده است اما پوست انسان با سرعت متفاوتی نسبت به آب یخ می زند حتی قسمت های مختلف پوست نیز با هم متفاوت هستند ( مثلا دستهانسبت به صورت ) .
٣- در این تحقیقات از سرعت باد در گزارشات رسمی استفاده شده است که به طور معمول درفاصله ده متری از سطح زمین اندازه گیری می شود که بیشتر از سرعت باد در سطح زمین است.
در جدول زیر میزان حساسیت انسان به سرما نشان داده شده است تا شما بتوانید دید بهتری نسبت به درجات دمایی داشته باشید.
|
|
WIND CHILL TMPRETURE
|
|
Freezing cold
|
below -25 deg C
|
|
Bitterly cold
|
-15 to -25 deg C
|
|
Very cold
|
-10 to -15 deg C
|
|
Cold
|
0 to-10 deg C
|
|
Very cool
|
10 to 0 deg C
|
|
Cool
|
15 to 10 deg C
|
|
Mild
|
above 15 deg C
|
جدول باد – لرز جدید
سرویس هواشناسی کانادا (NWS) در سال ٢٠٠١ وسازمان ملی هواشناسی آمریکا(Metorological services of Canada)در کاری مشترک به بررسی جدول باد لرزی ارائه شده بود Passle & Siple که توسط پرداختند . این تیم تلاش کرد تا با استفاده ازپیشرفتهای علمی و تکنولوژی ، مدلهای رایانه ای و فرضیه های پیشرفته انتقال حرارت فرمولی درست تر و دقیق تر برای پیش بینی خطر همراهی باد و سرما و زمان یخ زدن پوست ارائه دهد.
در تحقیق انجام شده ١٢ فرد داوطلب(شش مرد و شش زن) در حالیکه بجزصورتشان سایر قسمتهای بدنشان پوشیده شده بود در یک تونل باد و سرما در برابردماهای مختلف و سرعت های متفاوت بادقرار گرفتند .و "اندازه گیر" هایی به قسمتهای مختلف صورت آنها متصل شد تا میزان انتقال حرارت و زمان یخ زدن پوست را اندازه گیری کنند .
خصوصیات جدول باد لرز
١- سرعت باد در یک و نیم متری سطح زمین اندازه گیری می شود (میانگین ارتفاع صورت یک فرد بالغ )در برابر اندازه گیری در ارتفاع ده متر(ارتفاع معمولی که باد سنج ها قرار دارند).
٢- بر اساس نمونه صورت انسان اندازه گیری شده است .
٣- تئوری پیشرفته انتقال حرارت لحاظ شده است . (بدن حرارتش را در روزهای سرد و دارای بادو نسیم به محیط اطراف منتقل می کند).
٤- کاهش آستانه باد آرام به ٣ مایل در ساعت ( از ۴ مایل در ساعت گذشته ) .
٥- استفاده از یک ثابت استاندارد برای مقاومت بافتی پوست .
٦- صرف نظر کردن از تاثیر خورشید( مثلا یک آسمان صاف شبانه ) .
نتیجه این تحقیقات منجر به ارائه جدول جدید گردید.
|
below -25 deg C
|
سرمای منجمد کننده
|
|
-25 to -15 deg C
|
سرمای سوزان
|
|
-15 to -10 deg C
|
خیلی سرد
|
|
-10 to 0 deg C
|
سرد
|
|
0 to 10 deg C
|
خیلی خنک
|
|
10 to 15 deg C
|
خنک
|
|
above 15 deg C
|
متوسط
|
تاثیر باد - لرز بر موجودات غیر جاندار
باد لرز فق ط بر موجودات جاندار تاثیر دارد و برای موجودات غیر جاندار تنه ا سرعت رسیدن دمای آنها را به دمای محیط بیشتر می کند .مثلا در نظر بگیرید که دو لیوان آب با دمای ٧٠ درجه سانتی گراد داشته باشیم؛ یکی را در یخچال با د مای ٢ درجه سانتی گراد می گذاریم و یکی را در فضای باز محیط قرار می دهیم که دما ٢درجه سانتی گراد و سرعت باد ٦٥ کیلومتر در ساعت باشد ( که دمای باد لرز ٧ درجه زیر صفر میشود) . در این وضعی ت لیوانی که بیرون یخچال است بسیار زودتر به دمای محیط ( ٢ درجه سانتیگراد) می رسد تا لیوانی که درون یخچال است .اما دمای هیچکدام از لیوانها به کمتر از ٢ درجه سانتی گراد نخواهد رسید حتی اگر دمای باد لرز پایین تر از دمای محیط باشد.
پس باد – لرز فقط باعث می شود تا دمای اشیا سریعتر به دمای محیط برسد اما هیچگاه دمای آنها به پایین تر از دمای محیط نخواهد رسید . لذا آب فقط درصورتی یخ خواهد زد که دمای محیط (نه دمای باد لرز )به پایین تر از دمای انجماد برسد . اما اگر دمای محیط بالاتراز صفر باشد آب هیچگاه یخ نخواهد زد حتی اگر دمای باد لرز پایین تر از صفر باشد.
هدف شاخص باد – لرز
هدف از طراحی این شاخص کمک به مردم و به خصوص به کسانی که در محیط بیرون فعالیت می کنند ( چون کارگران ساختمانی – اسکی بازان - کوهنوردان و ...) است . تا تصور درستی از هوایی که با آن روبرو خواهند شد د اشته باشند و بتوانند نحوه پوشش،نوع فعالیت و زمان ماندن در هوای آزاد را مدیریت کنند. تا نهایتا بتوانند جلوی آسیبهای فراوان ناشی از سرما را بگیرند.
چگونه از باد - لرز در کوه بهره بگیریم
کوهنوردان به خصوص در فصل زمستان و صعودهای مرتفع باید در دو زمان وضعیت آب و هوایی را برآورد کنند . یکی پیش از صعود و با استفاده از گزارشات هواشناسی و دوم حین صعود با برآورد آب و هوا و دما ی منطقه.
هنگامی که قصد صعود به کوهستان را دارید برای اینکه برآورد درستی از دمای منطقه مورد نظرتا ن ، به دست آوریدباید در گز ارشات هواشناسی به دنبال سه نکته بگردید :
دمای محیط ، سرعت باد و دمای باد لرز . ضمنا باید از ارتباط بین این سه و نحوه استفاده از این اطلاعات نیز آگاه باشید . دانستن فقط بخشی از این اطلاعات نمی تواند تصور درستی از دمای محیط به شما بدهد و باعث خواهد شد تا شما در انتخاب پوشش و برنامه ریزی سر در گم شوید . وقتی هوا سرد می شود و باد وجود ندارد شما نیاز به لایه عایقی دارید تا در آن دما کاربرد کافی را داشته باشد (مثل یک لایه پلار ). وقتی باد می وزد علاوه بر این لایه نیاز به لایه ای مقاوم در باد دارید که هرچه سرعت بادبیشتر باشد این لایه باید مقاوم تر و با کیفیت تر باشد تا بتواند در برابر باد مقاومت کافی را داشته باشد .
اگر در هوای سرد و باد یک لباس عایق خوب بپوشید که در برابر باد مقاوم نیست آنگاه تمام حرارت بدنتان به راحتی از دست می رو د . وقتی دمای با د لرز پا یین است باید ضمن داشتن یک لایه عایق در برابر سرما یک لایه محافظ مناسب در برابر باد نیز باید داشته باشید.اما باید به تفاوت دمای محیط و دمای باد لرز نیز توجه کافی داشته باشید. مثلا دمای ٢٥ – درجه با باد لرز ٢٥ – درجه دو موقعیت کاملا متفاوت هستند . اگر در یک دمای پایین بدون باد بجای یک لایه عایق فقط از یک لایه ضد باد استفاده کنید یا اگر در دمای با د لرز پایین از یک لایه عایق بدون لایه محافظ در برابر باد استفاده کنید بسیار زود به نا مناسب بودن پوششتان پی خواهید برد .
برای روشن شدن موضوع به چند مثال کنید:
دو وضعیت متفاوت را فرض کنید یکی دما ی محیط ٣٥ – درجه سانتی گراد و سرعت باد ١٠ (باد لر ز : ٤٥ – درجه سانتی گرا د ). و دیگری دما ی محیط ٢٥ – درجه سانتی گراد و km/h٦٠ (باد لر ز : ۴٣ - درجه سانتی گراد )است در دو حالت دمای باد لرز تقریبا km/h سرعت باد یکی است اما شما در حالت دوم حتما باید لباس ضد باد مناسب تری داشته باشید . و در هر دوحالت به لایه عایق نیاز دارید اما یک لایه لباس عایق غیر مقاوم در برابر باد در هیچ کدام از حالتهای فوق نمی تواند به شما کمک کند هرچند که در محیط بدون باد شاید لباس مناسبی باشد.
اکنون باز دو وضعیت متفاوت را تصور کنید یکی دمای محیط ٥ درجه سانتی گراد بدون باد و ٦٠ (باد لرز : ٢ – درجه سانتی گراد ) km/h دیگری دمای محیط ٥ درجه سانتی گراد و سرعت باد در حالت اول یک لباس عایق معمولی برای محافظت از شما در برابر سرما کافی است اما در حالت دوم حتی اگر شما لباسی داشته باشید که در برابر ٢٠ درجه سانتی گراد زیر صفر مقاوم باشد اما ضد باد نباشد باز پوشش نامناسبی نیست اما اگر لباس شما در برابر ٢- درجه سانتی گراد مقاوم باشد.ویک لایه لباس ضد باد مناسب هم روی آن بپوشید آنگاه پوششتان کامل است . اما دقت کنید همانگونه که ذکر شد وقتی دمای محیط بالاتر از صفر است آب یخ نخواهد زد حال سرعت باد و دمای باد لرز هرچه می خواهد باشد. پس در این دو حالت آب هیچگاه یخ نخواهد زد.
پس می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که شما برای مقابله با باد و سرما نیاز به دولایه لباس دارید یک لایه عایق و یک لایه ضد باد که هیچ کدام هم جای دیگری را نمی گیرد.اما نکته دیگری که باید به عنوان یک کوهنورد در نظر داشته باشید بررسی دما حین برنامه است برای تنظیم لباستان و برنامه ریزی برای اتراق یا ادامه دادن . شما باید توانایی تخمین سرعت باد و دما را داشته باشید.و بتوانید همواره نوع پوشش و برنامه حرکتان را با توجه با دما سرعت باد ودمای باد لرز تنظیم کنید .برای اینکه بتوانید سرعت باد را بدون وسیله تعیین کنید باید بتوانید باتوجه به شواهدی که می بینید سرعت باد را حدث بزنید . جدول زیر به شما کمک می کند تا این کاررا انجام دهید.
هر روز صبح که از خانه خارج می شوید سعی کنید دما و سرعت باد را حدس بزنید و سپس آن راباگزارش های هوا شناسی تطبیق کنید تا در گمان زدن دما و به خصوص سرعت باد توانمندشوید.
خلاصه:
هرچه سرعت باد بیشتر شود میزان از دست دادن حرارت بدن بیشتر می شود این همان شاخص باد لرز است.جدولی که از سال ١٩۴۵ دمای باد لرز را تعیین می کرد در سال ٢٠٠١ مورد بازبینی قرار گرفت و جدول جدیدی ارائه شد .هرچه سرعت باد بیشتر شود میزان اتلاف حرارت بدن بیشتر ودمای باد لرز پایین تر است دمای باد لرز فقط بر موجود ات جاندار موثر است و بر اشیا تاثیری نداردفقط سرعت رسیدن دمای آنها را به دمای محیط بیشتر می کند. توجه به سرعت باد و دمای بادلرز در پیش بینی و برآورد دمای محیط نقش به سزایی دارد که به خصوص در کوهستان هیچگاه نبایدفراموش شود.
منبع:http://www.iranmountainmedicine.blogfa.com
عکس یادگاری در طول مسیر
عکس یادگاری در کنار فضای مه آلود کاسه درفک
غار درفک
یاد و خاطره شهدای گرانقدر آنسرمحله را گرامی می داریم.
